Kişiliğinizi Değiştirmek İster Misiniz? Yalnız, Pek Kolay Olmayacak!

Kişisel Gelişim | 20.12.2020

Kişiliğimizi değiştirmek mümkün mü, yoksa temel kişilik kalıplarımız yaşam boyunca sabit mi? Bu soru birçok insanın kafasını kurcalayan sorulardan biri. Hayatım boyunca kendim de dahil olmak üzere birçok insandan duydum bu soruyu, T-Manager ile birlikte bu soruyu duyma sıklığım da arttı.

İnsan, kaçınılmaz olarak ve sürekli değişir. Bu değişiklikler yüksek oranda istemsizce, bilinçsizce ve kontrolümüz dışında gelişir. Değişim, yaşadığımız olaylardan, kurduğumuz ilişkilerden, okuduğumuz kitaplardan, aldığımız eğitimlerden, izlediğimiz filmlerden, iletişimde olduğumuz insanlardan, gezdiğimiz yerlerden ve daha birçok farklı kanaldan etkilenir. Kişisel gelişim, bu sürecin bilinçli bir şekilde yönetilmesi anlamına gelir. Kişisel gelişim, kişinin bilinçli olarak yaptığı, kendisini daha iyiye götürmek için gerçekleştirdiği pozitif çabaların sonucu gerçekleşen değişimdir.

Peki ya kişiliğimizi değiştirmek istersek? Bu mümkün değil midir? Ya da ne kadar mümkündür? Doğru yaklaşım ve sıkı çalışma, kişilik değişikliğini sağlayabilir mi? Yoksa hedeflerimize ulaşmamızı engelleyen istenmeyen özelliklerin içine sıkışmış durumda mıyız?

Kişilik kalıcı mıdır?

Kişiliği değiştirme arzusu çokça karşılaşılan bir durum. Utangaç insanlar, daha rahat ve konuşkan olmayı isteyebilirler ya da aşırı duygusal insanlar, duygusal yükten gelen zorluklar nedeniyle, zor durumlarda soğukkanlılıklarını koruyabilmeyi isteyebilirler. Hayatımızın birçok noktasında, kişiliğimizin değişmesini istediğimiz bazı yönleri olduğunu düşünürüz. Hatta, kendimize kişiliğimizde sorunlu gördüğümüz alanları değiştirebilmek için hedefler belirleriz. Mesela, yeni yıla girmeden hemen önce, daha nazik, daha sabırlı, daha istikrarlı, daha kararlı vb. olmayı dilemiş olabiliriz.

Genel olarak, birçok uzman, kişiliğin temel özelliklerinde gerçek ve kalıcı değişiklikler yapmanın mümkün olmadığı konusunda hem fikir. Bununla birlikte, davranış modellerinin, alışkanlıkların ve inançların değiştirilmesinin, kişilik özelliklerinin istenilen yönde iyileştirilmesi konusunda etkili olduğunu düşünüyorlar.

Kişiliği Şekillendiren Faktörler

Kişiliğin değiştirilip değiştirilemeyeceğini anlamak için, öncelikle kişiliğe tam olarak neyin sebep olduğunu anlamalıyız. Burada karşı karşıya kaldığımız en büyük tartışma ise; Kişiliğin doğuştan geldiği? / Yetiştirilme tarzı ile ortaya çıktığı? Ayrımına dayanıyor. Geçmişte, teorisyenler ikisinden birini seçmek zorunda olduklarına inanmış olsalar da günümüzde kişiliğin bu iki ayrımın birleşimi ile oluştuğu yaygın olarak kabul görüyor. Ayrıca, hayat içindeki etkileşimler de kişilik üzerinde etkili kabul ediliyor.

Örneğin, genetik olarak arkadaş canlısı ve rahat olabilirsiniz, ancak yüksek stresli bir ortamda çalışmak, sizi, olduğunuzdan daha sabırsız ve gergin bir hale getirebilir. -Ki ‘Evde kişilik tipim şu, ancak arkadaşlarım arasında şu’ şeklinde de çok sayıda mesaj alıyorum.-

Genetik kesinlikle önemli. Ancak araştırmalar, yetiştirilmemizin ve kültürümüzün, kim olduğumuzu şekillendirmek için genetik planlarımızla etkileşime girdiğini gösteriyor. Stanford Üniversitesi Psikoloji Bölümü Profesörlerinden Dweck, kişiliğimizin bizi olduğumuz kişi yapan temel özelliklerini, değiştirmek çok mümkün olmasa da; bu temel özellikleri destekleyen aradaki nitelikler olduğunu ve bu nitelikleri değiştirebileceğimizi söylüyor.

Peki, bu “aradaki” kişilik parçaları tam olarak nedir?

Bu ara kişilik parçaları, inançlar ve inanç sistemleridir. Bu parçalar, kişilik özelliklerini temel özelliklerin altında şekillendirmede hayati oynarlar. Kişiliğinizin belirli yönlerini değiştirmek zor olsa da, kişiliğinizi gerçek dünyada nasıl tanımladığınıza ve kontrol ettiğinize yardımcı olan temel inançların bazılarını değiştirerek, önemli gelişmeler kaydedebilirsiniz.

Kişisel gelişim sürecinde, belirleyeceğiniz hedefler ve tökezleme alanlarınızla baş etme stratejileriniz, kişiliğin geliştirilmesinde önemli etkiler sağlar. Örneğin, kaygılı ve strese karşı dayanıksız bir kişilik tipiniz olsa da, daha rahat bir insan olmanızı sağlayacak becerileri kazanabilir, yöntem ve teknikleri öğrenebilirsiniz.

Değişim için inançlara odaklanmak

İnançları değiştirmek kolay olmayabilir, ancak kişisel gelişim süreci için iyi bir başlangıç noktası sunar. İnançlarımız, kendimizi ve başkalarını nasıl gördüğümüzden, günlük hayatta nasıl hareket ettiğimiz, yaşamın zorluklarıyla nasıl başa çıktığımız ve diğer insanlarla nasıl bağlantı kurduğumuza kadar hayatlarımızın çoğunu şekillendirir. İnançlarımızda gerçek bir değişiklik yaratabilirsek, davranışlarımız üzerinde ve muhtemelen kişiliğimizin belirli yönleri üzerinde etki oluşturabiliriz.

Örneğin, kişisel niteliklerin ve özelliklerin sabit ya da şekillendirilebilir olup, olmadığı ile ilgili benlik inançlarımızı ele alalım. Zekanızın sabit bir seviye olduğuna inanıyorsanız, düşüncelerinizi derinleştirmek için adımlar atmanız olası değildir. Bununla birlikte, bu özellikleri değiştirilebilir olarak görürseniz, muhtemelen kendinize meydan okumak ve zihninizi genişletmek için daha fazla çaba gösterirsiniz.

Peki Kişiliğinizi Değiştirmek İçin Gerçekten Ne Yapabilirsiniz?

İçine dönüklükten, dışa dönük duruma geçmek son derece zor (hatta imkansız) olabilir, ancak kişiliğinizde gerçek ve kalıcı değişiklikler sağlamak için yapabileceğiniz şeyler vardır.

Burada doğru adımların atılmasına, kişiliği temel yapılarının kişi tarafından doğru şekilde tanımlanmasına, kişilik özelliklerine zıt bir kişi olmaya değil, kişiliğinin tökezleme alanlarını gerekli durumlar için uygun duruma getirmeye odaklanılmalıdır. Kişisel gelişim şakaya alınmayacak kadar ciddi bir konudur. Size uygun olmayan bir çevreye uyum sağlama çabanız bir kişisel gelişimdir, ancak doğru şekilde yönetemediğinizde, zarar verici sonuçlar yaratabilir. Benzer şekilde, stresle mücadele bir kişisel gelişimdir ancak, kişiliğinizin temelinde yatan durumlarla, stres sebepleri arasındaki bağlantıyı doğru anlayamamışsanız, yanlış noktaya tedavi uygulamış olursunuz. Daha sosyal olmaya çalışmak, size stresi getirmişse, sizin stres ile değil, sosyal olmaya çalışma davranışı ile ilgili bir çözüme öncelikli olarak ihtiyacınız vardır.

Nasıl yapabileceğimize geçmeden önce, bir araştırma sonucunu paylaşmakta fayda var.

360 üniversite öğrencisi üzerinde yapılan bir araştırmada, kendilerine daha dışa dönük olma hedefi koyan öğrencilerde, araştırma sonunda, dışa dönüklükten ziyade uyumsuzluk ve duygusal dengesizlikte artış gözlemlenmiştir. Öğrenciler daha sosyal ve dışa dönük olma çabalarının bir parçası olarak, aslında daha dostane ve sosyal olarak daha az endişeli olmaya odaklanmışlar ve bu duygusal istikrarları üzerinde, tam tersi şekilde olumsuz yönde etki etmiştir.

Bununla birlikte, Arizona Üniversitesi araştırmacılarından Baranski, kişisel gelişim sürecinde kişilerin bir profesyonelden, bir arkadaştan veya hedeflerini hatırlatan bir mobil uygulamadan yardım almalarının çok etkili olduğunu belirtmektedir. Yapmış olduğu 16 haftalık bir araştırmada, takip edilen kişilerin hedeflerine daha büyük ölçüde ulaştığını, kendi haline bırakılan kişilerin ise, yüksek ölçüde başarısız olduklarını saptamıştır.

Klinik psikolojide, koçluğun kişilik ve davranışta değişikliğe yol açtığına dair önemli kanıtlar bulunmaktadır. Düzenli ve sürekli bir etkileşim olduğunda, kişilik değişikliği mümkünken, bireyler kendi hallerine bırakıldığında değişim oranı şaşırtıcı derecede düşmektedir

Ne Yapabilirsiniz?

Alışkanlıklarınızı değiştirmeye odaklanın.

Alışkanlık öğrenilebilir. Bu nedenle alışılmış tepkilerinizi zaman içinde değiştirmek kişilik değişikliği yaratmanın bir yoludur. Tabi ki, yeni bir alışkanlık oluşturmak veya eskisini kırmak kolay değildir; ciddi zaman ve çaba gerektirir. Yeterli pratikle, bu yeni davranış kalıpları, sonunda yeni normal haline gelir.

İnançlarınızı değiştirin

Eğer değişemeyeceğinize inanıyorsanız, o zaman değişemeyeceksiniz! Daha fazla dışa dönük bir insan olmak için çalışıyorsanız ve fakat içe dönüklüğünüzün sabit, kalıcı ve değişmez bir özellik olduğuna inanıyorsanız, o zaman asla daha sosyal bir insan olmayacaksınız. Ancak kişisel özelliklerinizin değişebileceğine inanıyorsanız, daha iyi hale gelmek için çaba gösterme olasılığınız daha yüksektir.

Sürece odaklanın

Bir araştırma, yetenekten ziyade, çabaların övülmesinin gerekli olduğunu göstermiştir. “Çok zekiyim” veya “Çok yetenekliyim” diye düşünmek yerine, bu ifadeleri “Çok çalıştım” ya da “Bu sorunu çözmenin iyi bir yolunu buldum” ile değiştirin. ‘Sabit’ düşünce şekli yerine, ‘gelişme’ düşünce şekline geçerek, gerçek değişim ve büyümeyi deneyimlemenin daha kolay olduğunu görebilirsiniz.

Gerekli durumlarda ‘yapıyormuş gibi’ gösterin

Pozitif psikolog Christopher Peterson, içe dönük kişiliğinin bir akademisyen olarak kariyeri üzerinde zararlı bir etkisi olabileceğini erken fark etti. Bunun üstesinden gelmek için, dışa dönüklüğün gerekli olduğu durumlarda; öğrencilerle dolu bir sınıfa ders verirken veya bir konferansta sunum yaparken, dışa dönük davranmaya karar verdi. Sonunda, bu davranışlar, yeni normal haline geldi. Hala içine dönük bir insan olsa da, gerektiğinde kendini nasıl dışa dönük hale getirebileceğini öğrendi.

Son Söz

Kişilik değişikliği kolay olmayabilir ve bazı temel özelliklerin değiştirilmesi asla tam olarak mümkün olmayabilir. Ancak araştırmacılar, kişiliğin belirli kısımlarını, bu temel özelliklerin aralarında var olan, davranış ve düşünce şeklinizde gerçek değişikliklere yol açabilecek yönleri, değiştirmenin mümkün olduğunu söylüyor.

T-Manager kişilik analizi ile başlayan bir yolculukla, size kişilik özelliklerinizi nasıl tanıyacağınız, kişiliğinizin güçlü ve zayıf yönlerini nasıl kullanabileceğiniz, bu yönleri gerekli durumlarda nasıl uyumlu hale getirebileceğiniz konusunda rehberlik sunuyor. T-Manager’ın size sunduğu gelişim görevleri, eğitimler, bilgi kaynakları, koçluk hizmetleri, diğer insanlarla etkileşime geçebileceğiniz bir sosyal ağ ile kişisel gelişim sürecinizi güvenli bir şekilde yönetebilirsiniz.